Ieder einde heeft ook een nieuw begin

Paul Verhoef is sinds juni 2018 algemeen directeur van Rabobank Randmeren. Hij geeft

in een column zijn visie op het MKB.

Na een paar gure winterse weken is de lente aangebroken. Laten we hopen dat het in economische zin ook echt lente wordt. Zodat we stap voor stap weer naar het normaal kunnen gaan waar iedereen naar snakt.

De scherpe kantjes zijn er vanaf; we zitten in de staart van de coronacrisis en aan het einde van een lastige periode. Maar we zijn er nog niet.

De grote vraag is of de maatschappij blijvend veranderd is of dat we weer teruggaan naar het oude normaal. Welke gedragsverandering is blijvend zichtbaar als de nieuwe werkelijkheid en welk oud gedrag gaan we weer terugzien? Deze vragen houden mij en heel veel ondernemers bezig. Zelf verwacht ik dat de echte verandering niet zo groot zal worden zoals sommigen nu denken. Onze maatschappij is gebouwd op een stevig sociaal fundament van samenwerken en samen doen.

De economische wetenschap is voor een belangrijk deel gedragswetenschap. En juist ons gedrag verandert niet schoksgewijs maar evolueert. En de grote vraag is dan hoe ons gedrag door corona blijvend is veranderd.

Een vraag voor kantoorinrichters is of het thuiswerken echt de norm gaat worden en zo ja, welke aanpassingen zijn dan nodig in de bedrijfsvoering? Of zakt de markt voor het thuiswerken straks weer in en komt de markt voor de kantoorinrichting weer volledig op het oude niveau?

Voor winkeliers geldt een soortgelijke vraag. Wordt het na corona weer net zo druk in de winkelstraten als ervoor? Moeten ze wel of niet vol gaan voor hun webshops als blijkt dat de omzet die ze nu missen niet meer terug komt? Zij kunnen niet wachten tot de winkels weer opengaan, maar onduidelijk is of de ‘oude’ omzet ook weer terugkomt.

Zijn de winnaars van de coronacrisis de blijvende winnaars? En ten koste van wie gaat het dan? Webshops die goede wijnen verkopen bijvoorbeeld, hebben hun omzet zien exploderen. Voor een deel veroorzaakt door het sluiten van de horeca. Niemand weet in hoeverre dat blijvend is.

Ook het onderwijs moet zich afvragen wat voor de toekomst een aantrekkelijk onderwijsprogramma is. Hoe krijg je binding met je studenten als hoorcolleges virtueel plaatsvinden? Of wordt het een mix van thuisonderwijs en fysieke lessen op school?

Kortom, we verlangen allemaal weer naar ons oude leven. Maar is dat verlangen een waarborg dat alles ook weer bij het oude blijft? Afwachten en maar zien hoe het gaat verlopen is wellicht ook een beetje de kop in het zand steken. Maak scenario’s en werk die uit, zoek de kansen en mogelijkheden en ga op zoek naar samenwerking in de keten en tussen ‘soortgenoten’.

Zo zijn alle columns, met mijn kijk op een actueel onderwerp, vooral als een aanmoediging bedoeld geweest.

Dit was de laatste column om in deze tijd ondernemers een hart onder de riem te steken.

Het ondernemerschap is geen roze wolk en alleen maar rozengeur en maneschijn. De weg ligt vol valkuilen, maar biedt ook kansen. Heel veel succes!